Hãng công nghệ IBM ngày 19-3-2018 đã công bố danh sách “IBM 5 in 5” về “5 công nghệ đột phá có khả năng làm thay đổi cuộc sống trong vòng 5 năm tới”. Đó là những sáng tạo khoa học mang tính đột phá, có khả năng thay đổi cách con người làm làm việc, sinh sống và tương tác từ đây tới năm 2023.

1. Công nghệ mã hóa crypto-anchor và công nghệ blockchain sẽ hợp sức để chống lại hiện tượng hàng hóa giả mạo.
2. Công nghệ mã hóa lưới lattice (lattice cryptography) bảo vệ bạn trước các hacker
3. Robot kính hiển vi ứng dụng công nghệ AI (AI-powered robot microscopes) sẽ cứu sống các đại dương.
4. Các AI thành kiến (bias AI)sẽ bùng nổ, nhưng chỉ có AI không thành kiến (unbias AI) mới trụ lại.
5. Máy tính lượng tử (quantum computer) sẽ trở nên thông dụng hơn.

IBM đã cung cấp bản tóm tắt các dự đoán về công nghệ từ các nhà khoa học của IBM, dự đoán một sự tiến hóa mạnh mẽ trong công nghệ máy tính, vượt qua các công nghệ trước đây.

1. Công nghệ mã hóa crypto-anchor và công nghệ blockchain sẽ hợp sức để chống lại hiện tượng hàng hoá giả mạo

Máy tính tí hon.

Trong vòng 5 năm tới, công nghệ mã hóa crypto-anchor, hay còn gọi là “dấu vân tay điện tử” (digital fingerprint) chống giả mạo, sẽ được gắn vào các vật dụng và thiết bị hàng ngày. Các dấu vân tay điện tử này có thể có nhiều hình thức khác nhau, chẳng hạn như dưới dạng các máy tính tí hon (tiny computer), hay mã quang học (optical code). Một ví dụ khác của công nghệ mã hóa crypto-anchor này là loại “mực in nuốt được” có thể nhuộm những thuốc viên chữa bệnh. Những mã này sẽ được sử dụng song song với công nghệ sổ cái phân tán (distributed legder) của blockchain để bảo đảm tính xác thực của hàng hóa từ điểm xuất phát gốc đến khi hàng hóa đến tận tay của khách hàng. Các công nghệ này mở đường cho các giải pháp mới giúp giải quyết các vấn đề về an toàn thực phẩm, nguồn gốc xuất xứ các linh kiện trong sản xuất, các sản phẩm biến đổi gien, nhận dạng hàng giả và xuất xứ của những mặt hàng xa xỉ.

Chẳng hạn như crypto-anchor có thể được nhúng vào lớp mực từ (magnetic ink) phủ trên viên thuốc sốt rét. Mã này khi được nhỏ một giọt nước lên sẽ hiện lên để người dùng biết rõ nguồn gốc và biết là thuốc có thể sử dụng một cách an toàn.

Tại Hội nghị Think 2018 – sự kiện công nghệ lớn nhất hàng năm của IBM – diễn ra tại Las Vegas (Mỹ) tứ ngày 19 tới ngày 22-3-2018, IBM đã công bố loại máy tính mới được coi là nhỏ nhất thế giới, chỉ bằng kích thước một hạt muối. Chi phí sản xuất chiếc máy này chỉ nhỏ hơn 10 xu Mỹ, và sẽ được ứng dụng trong ngành giao nhận vận tải. Máy tính này sử dụng công nghệ mã hóa crypto-anchor, chứa tới 1 triệu bóng bán dẫn, cùng một bộ nhớ SRAM (bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên tĩnh) dung lượng nhỏ, một đèn LED, và một máy dò hình ảnh cho phép nó truyền thông tin, và một pin quang điện tích hợp.

Theo IBM, những phiên bản đầu tiên chính thức của mã crypto-anchor sẽ được ra mắt trong vòng 18 tháng tới, và sẽ được thương mại hóa trong vòng 5 năm tới.

2. Công nghệ mã hóa lưới lattice bảo vệ bạn trước các hacker

IBM đang phát triển các phương pháp mã hóa mới để theo kịp các công nghệ mới nổi hiện nay, như máy tính lượng tử (quantum computer) – những phương pháp mã hóa này một ngày nào đó sẽ phá vỡ tất cả các giao thức mã hóa hiện tại. Các nhà nghiên cứu của IBM đã phát triển một phương pháp mã hóa tiếp nối thời đại của máy tính lượng tử – phương pháp này đã được nộp lên Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia Hoa Kỳ (NIST) và được đặt tên là công nghệ mã hóa lưới (lattice cryptography). Không máy tính nào có thể phá vỡ mã hóa này, ngay cả những máy tính lượng tử trong tương lai. Với công nghệ mã hóa lưới, người sử dụng có thể làm việc trên một tập tin, hoặc mã hóa nó, mà không lo để lộ dữ liệu nhạy cảm với tin tặc.

Công nghệ mã hóa lattice được phát triển dựa trên một cấu trúc ngầm, giấu dữ liệu đàng sau những công thức toán học phức tạp gọi là lưới (lattice). Công nghệ mã hóa lattice cũng là cơ sở của một công nghệ mã hóa khác tên là Mã hóa Đồng dạng Đầy đủ (Full Homomorphic Encryption – FHE), giúp thực hiện tính toán trên một tập tin mà không cần xem các dữ liệu nhạy cảm hoặc để lộ thông tin cho hacker.

Chẳng hạn như một tổ chức báo cáo tín dụng tiêu dùng có thể phân tích và tính điểm tín dụng mà không cần giải mã dữ liệu cá nhân. Và các bác sĩ chủ trị có thể chia sẻ hồ sơ y tế của bệnh nhân với các chuyên gia, phòng thí nghiệm, hoặc các nhà nghiên cứu về gen và các công ty dược, nhưng mỗi bên chỉ có thể truy cập dữ liệu liên quan đến chức năng của mình, không hề tiết lộ danh tính của bệnh nhân.

3. Robot kính hiển vi ứng dụng công nghệ AI sẽ cứu sống các đại dương

Trong 5 năm tới, các kính hiển vi ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ liên tục theo dõi trạng thái của nước, một trong những nguồn tài nguyên thiết yếu và đang bị đe dọa nghiêm trọng nhất. Các kính hiển vi này có kích thước nhỏ, hoạt động tự động, được nối kết với đám mây và được triển khai trên phạm vi toàn thế giới. Các nhà khoa học của IBM đang nghiên cứu một phương pháp sử dụng các sinh vật phù du, là các cảm biến sinh học tự nhiên cho biết trạng thái của môi trường nước. Kính hiển vi ứng dụng AI có thể được đặt trong các vùng nước để theo dõi chuyển động của các sinh vật phù du trong môi trường tự nhiên, và sử dụng các thông tin này để dự đoán hành vi và sức khoẻ của chúng. Phù du là nền tảng của chuỗi thức ăn dưới biển (oceanic food chain) – nguồn cung cấp protein chủ đạo cho hơn một tỷ người. Vì vậy, việc nghiên cứu và dự báo về hoạt động của các sinh vật phù du sẽ giúp ích trong các tình huống như tràn dầu hay các nguồn ô nhiễm từ đất liền đổ ra biển, và để dự đoán các mối đe dọa cho môi trường nước, chẳng hạn như thủy triều đỏ.

4. Các AI thành kiến sẽ bùng nổ, nhưng chỉ có AI không thành kiến mới trụ lại

Trong vòng 5 năm tới, chúng ta sẽ có những giải pháp mới để chống lại sự gia tăng đáng kể số lượng các hệ thống và các thuật toán AI mang dấu ấn định kiến (bias) của con người. Khi xây dựng các hệ thống AI đáng tin cậy, điều quan trọng là phải phát triển và đào tạo những hệ thống này bằng những dữ liệu mang tính công bằng, không định kiến (unbias), có thể được hiểu bằng nhiều ngôn ngữ và không mang những thành kiến về chủng tộc, giới tính hay hệ tư tưởng. Lấy mục đích này làm tiêu chí, các nhà nghiên cứu của IBM đã phát triển một phương pháp để giảm bớt sự thành kiến có thể xuất hiện trong các tệp dữ liệu, để bất kỳ thuật toán AI nào sau này được huấn luyện từ những tệp dữ liệu đó sẽ ngày càng giảm thiểu các thành kiến. Các nhà khoa học của IBM cũng đã đưa ra một cách để kiểm tra hệ thống AI ngay cả khi dữ liệu dùng để huấn luyện AI không được tiết lộ.

5. Máy tính lượng tử sẽ trở nên thông dụng hơn

Máy tính lượng tử (quantum computer) hiện nay mới đang trong quá trình nghiên cứu và phát triển, nhưng trong 5 năm tới, loại hình máy tính mới này sẽ được sử dụng rộng rãi bởi các chuyên gia và nhà phát triển trong các lĩnh vực mới để giải quyết các vấn đề từng được xem là không thể giải quyết được. Máy tính lượng tử sẽ phổ biến ở các trường đại học, và thậm chí ở mức độ nào đó, ngay cả các trường trung học. Các nhà nghiên cứu của IBM đã đạt được những cột mốc quan trọng về hóa học lượng tử. Họ đã mô phỏng thành công mối liên kết nguyên tử trong hydrocarbon berylli (BeH2), phân tử phức tạp nhất từng được mô phỏng bởi máy tính lượng tử. Trong tương lai, các máy tính lượng tử sẽ tiếp tục giải quyết các vấn đề với mức độ phức tạp ngày càng tăng, cuối cùng là bắt kịp và vượt trội những gì trước đây có thể được thực hiện bởi máy móc cổ điển.

Máy tính lượng tử là cấp độ tiếp theo của một hệ thống máy tính siêu mạnh. Trong máy tính thông thường, dữ liệu chỉ được lưu dưới dạng 0 và 1, còn máy tính lượng tử sử dụng qubit – quantum bit, bit lượng tử, cho phép máy tính ghi dữ liệu ở nhiều trạng thái cùng lúc (ví dụ có thể là 0, có thể là 1 hoặc có thể cùng lúc là 0 và 1), điều đó cho phép máy tính lượng tử thực hiện được những phép tính phức tạp hơn.

Dario Gil, nhà nghiên cứu trí tuệ nhân tạo và máy tính lượng tử tại IBM, cho biết, việc tăng qubit chỉ là một phần việc mà IBM đã làm được. Qubit càng nhiều, thì những tương tác giữa các qubit lại càng phức tạp, bởi chúng không tương tác với nhau theo cách thông thường, mà liên kết với nhau bởi một trạng thái có tên là “rối lượng tử” – 2 hạt có thể hoạt động như nhau dù ở khoảng cách xa bao nhiêu. Càng nhiều qubit thì càng dễ xảy ra sai sót, nhưng ông Gil cho biết IBM đã có thể giữ cho máy chạy ổn định, giữ cho lỗi xảy ra ở mức tối thiểu và nhờ đó, IBM đã có một hệ thống máy tính lượng tử mạnh mẽ, hữu ích.

Bản báo cáo “5 trong 5” năm 2018 không chỉ mang đến các sự đổi mới mang tính đột phá, đó còn là một lời khẳng định lại vai trò của công nghệ như là động lực để phát triển thế giới. Khả năng vượt qua những thách thức khó tin và những mối đe dọa không thể lường trước của xã hội phụ thuộc vào sự tiến bộ vững chắc của các công nghệ hiện đại như AI, blockchain, mã hóa lưới và máy tính lượng tử – tất cả những gì Viện Nghiên cứu IBM Research đã đầu tư đáng kể trong thời gian qua. Nhờ vào các nhà khoa học đến từ IBM, các tiến trình phát triển thiết yếu này trở nên khả thi và những hệ thống mạnh mẽ, đáng tin cậy đã được tạo ra, cho phép con người đặt niềm tin vào những đổi mới trong tương lai.

MEDIA ONLINE

+ Ảnh do IBM cung cấp.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM:

Trusting Social Agent Foundry, nền tảng cung cấp trợ lý ảo AI chuyên ngành ra mắt tại Việt Nam VinBigdata phát triển thành công công nghệ AI tạo sinh trên mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt Loạt tính năng thú vị mới do AI tạo ra dành tặng phụ nữ trên Zalo dịp 20-10